حزب توده:از شکل گیری تا فروپاشی

مشخصات کتاب

عنوان و نام پدیدآور : حزب توده از شکل گیری تا فروپاشی (1320 - 1368)/به کوشش جمعی از پژوهشگران موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی.

مشخصات نشر : تهران: موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی، 1387.

مشخصات ظاهری : 1000ص.:مصور.

شابک : 12000 ریال:978-964-5645-64-7

وضعیت فهرست نویسی : فیپا

یادداشت : نمایه.

یادداشت : کتابنامه به صورت زیرنویس.

موضوع : حزب توده ایران -- تاریخ.

موضوع : ایران -- تاریخ -- پهلوی، 1320 - 1357.

موضوع : ایران -- تاریخ -- انقلاب اسلامی، 1357 -

شناسه افزوده : موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی.

رده بندی کنگره : DSR1523/ح42 1387

رده بندی دیویی : 955/08240452

شماره کتابشناسی ملی : 1183573

ص: 1

مقدمه

تاریخ معاصر ایران را که انقلاب مشروطه سرآغاز آن شمرده می شود، می توان به عنوان عرصه تکاپو و تعارض سه جریان سیاسی- فرهنگی مورد کاوش قرار داد: جریان اصالت گرا و مردمی، که به طور عمده در نهضت روحانیت تبلور یافت و انقلاب شکوهمند اسلامی ایران ثمره سترگ تلاش آن در حفظ کیان فرهنگی و سیاسی و اقتصادی این مرز و بوم بود، جریان غربگرایانه راست و میانه، که به دست روشنفکران و «نخبگان» وابسته به دستگاه حکومتی و با حمایت استکبار غرب (نخست استعمار بریتانیا و سپس امپریالیسم آمریکا) در شئونات سیاسی و فرهنگی ایران نقشی مؤثر یافت، و بالاخره جریان غربگرایانه چپ، که در دوران مشروطه خاستگاه آن در میان روشنفکران ایرانی مقیم قفقاز و متأثر از سوسیال دمکراسی روسیه بود و پس از انقلاب بلشویکی (اکتبر 1917)، به طور عمده به دولت نوین شوروی وابستگی ها و پیوستگی های صریح یافت و مارکسیسم _ لنینیسم را به عنوان ایدئولوژی و مکتب سیاسی خود ترویج نمود؛ هر چند استعمار بریتانیا و امپریالیسم آمریکا نیز کوشیدند تا در چارچوب طرح های اطلاعاتی و سیاسی و فرهنگی خود، از آن بهره گیری هایی نه چندان کم اهمیت کنند. بدینسان، روشن می شود که بحث پیرامون مارکسیسم ایرانی تنها یک بحث ایدئولوژیک نیست، بلکه مسئله از دیدگاه تاریخی _ فرهنگی و شناخت کنش هایی که بر سرنوشت میهن اسلامی ما تأثیر گذارده، حائز اهمیت است. این اهمیت، آنگاه مضاعف می شود که موقعیت ویژه ایران را، که طی قریب به 7 دهه عرصه ستیز و رقابت سه قدرت جهانی بریتانیا، شوروی (و پیش از آن روسیه تزاری) و آمریکا بوده و این تنازع در قالب جریان های سیاسی و فرهنگی داخلی بازتاب می یافته، مدنظر قرار دهیم.

در طول تاریخ مارکسیسم ایرانی، «حزب توده ایران» مهم ترین، متشکل ترین و